«تاريخ فشرده جنگ» نوشته گوئين داير اثری نو درباره نقش جنگ بر سرنوشت بشر است
دوشنبه 22 اردیبهشت ۱۴۰۴ - روزنامه اعتماد
لیلا عبداللهی
دنیای عجیبی است؛ از پسِ ده هزار سال تاریخ بشر، جنگ نیز پابه‌پای آدمی پیش آمده، ما تغییر نكرده‌ایم، اما جنگ چرا. از اجداد شكارچی و گردآورنده‌مان تا قدرت‌های هسته‌ای رقابتی امروز، هرگاه منابع مورد مناقشه قرار گرفته‌اند، ما به جنگ رفته‌ایم و همدیگر را كشته‌ایم. چه بازی مسخره‌ای را هر بار به شكلی شروع و ادامه می‌دهیم. گوئین دایر در «تاریخ فشرده جنگ» (ترجمه سهند سلطاندوست، نشر مركز) تكامل برخوردهای نظامی را دنبال می‌كند و جنگ را از پیشاتاریخ تا اولین شهرهای جهان و سپس به دوران هزار ساله «دوران كلاسیك» جنگ كه با ظهور سلاح گرم همه چیز تغییر كرد، بررسی می‌كند.
گوئین دایر تغییر از جنگ‌های محدود به جنگ‌های تمام‌عیار را بررسی می‌كند و بر اثرات بمب‌های هسته‌ای هیروشیما تاكید می‌كند تا زمانی كه جنگ سرد و حمله روسیه به اوكراین طولانی‌ترین دوران صلح میان قدرت‌های بزرگ از زمان جنگ جهانی دوم را پایان داد. اكنون، همان‌طور كه تغییرات اقلیمی رقابت بر سر منابع را تشدید می‌كند، ابرقدرت‌ها زرادخانه‌های خود را با بمب‌های اتمی، پهپادها و سلاح‌های آینده‌نگر تخریب انبوه پر می‌كنند. در تمام طول كتاب، دایر به بررسی انسان‌شناسی، روانشناسی و دیگر زمینه‌های مرتبط می‌پردازد تا عوامل محرك جنگ را كشف و «تاریخ فشرده جنگ» را به كتابی تبدیل كند برای هر كسی كه بخواهد نقش جنگ در داستان انسان را درك كند و بداند چگونه می‌توانیم از تعیین كردن آینده‌مان توسط جنگ جلوگیری كنیم.
مورخ برجسته مایكل هاوارد در مقاله كلاسیك خود در سال 1988 با عنوان «استفاده و سوءاستفاده از تاریخ نظامی»، سخنان حكیمانه‌ای در مورد آموزش اعضای حرفه نظامی بیان كرده است. او به سربازان توصیه كرده بود كه تاریخ نظامی را در گستره، عمق و زمینه‌اش مطالعه كنند تا مطالعه جنگ‌های گذشته به آنها در آماده‌سازی برای جنگ‌های آینده كمك كند. حالا گوئین دایر با كتاب كوچكش كه در نگاه اول به نظر می‌رسد با توصیه‌های هاوارد مغایرت داشته باشد، وارد میدان می‌شود. آیا ممكن است كه حرفه‌ای‌های نظامی از كتابی كه نمای كلی‌ای از موضوع اصلی آنها یعنی جنگ ارایه می‌دهد، بهره‌مند شوند؟ پاسخ كوتاه این است كه بله، بسیار مفید است. گوئین دایر نویسنده ماهری است كه شهرت زیادی دارد و آثار قبلی او مانند «جنگ‌های اقلیمی» و مینی‌سریال‌هایی كه براساس كتاب «جنگ» او ساخته شده، تحسین‌های شایسته‌ای دریافت كرده است. عمق دانش و تجربه او به عنوان نویسنده در «تاریخ فشرده جنگ» به خوبی نمایان است و به خواننده یك حسابرسی معتبر اما قابل دسترسی از موضوع خود ارایه می‌دهد. تحلیل دایر از آغاز جنگ شروع می‌شود، همان‌طور كه اجداد دور ما آن را انجام می‌دادند و تا چشم‌انداز جنگ‌های آینده در دنیای به سرعت در حال گرم‌شدن ادامه می‌یابد. این كتاب یك كتاب درمورد نبرد نیست، زیرا كتاب‌های بی‌شماری در این زمینه وجود دارد، بلكه ارزش آن در این است كه در مورد ایده‌هایی است كه جنگ را به راه می‌اندازند و ماهیت همیشه درحال تغییر آن را شكل می‌دهند. «تاریخ فشرده جنگ» به ده فصل تقسیم می‌شود كه سه فصل به مسائل نظری می‌پردازد، درحالی كه هفت فصل دیگر تاریخ جنگ را به ترتیب زمانی بیان می‌كنند. فصل‌های نظری به این پرسش‌ها می‌پردازند كه چرا انسان‌ها جنگ می‌كنند، روش‌هایی كه برای جنگیدن استفاده می‌كنیم و درنهایت اینكه چگونه می‌توانیم جنگ را با روش‌های كمتر مخرب برای حل اختلافات جایگزین كنیم. این فصول صفحات مهمی هستند؛ زیرا مفاهیم كلیدی را به شیوه‌ای ساده و قابل جذب ارایه می‌دهند كه هر جنگجویی باید درك كند. آخرین فصل این قسمت به‌ویژه مهم است، زیرا سلاح‌های مدرن و نوظهور آنقدر مخرب هستند كه به خطرانداختن استفاده از آنها می‌تواند بقای بشریت را نیز به خطر بیندازد. بدیهی است كه فصل‌های تاریخی بسیار گسترده هستند. اولین فصل درباره جنگ در دوران كلاسیك است كه تقریبا ۳۰۰۰ سال جنگ را تنها در ۲۰ صفحه پوشش می‌دهد. مدت زمان هر فصل به مرور زمان كوتاه‌تر می‌شود تا به دوران مدرن نزدیك‌تر شویم، اما پرداختن به بیست سال اخیر جنگ‌ها در ۳۰ صفحه، نیازمند یك حركت سریع از نویسنده و خواننده است. شاید مهم‌ترین فصل، فصلی باشد كه به جنگ هسته‌ای پرداخته شده است. باتوجه به تنش‌ها در منطقه غربی اقیانوس آرام میان چین و ایالات‌متحده، این فصل یادآوری به موقعی است از آنچه در خطر است زمانی كه قدرت‌های هسته‌ای با یكدیگر اختلاف دارند. هر چند طول فصل‌ها متفاوت است، اما هر فصل پوشش مختصر و مفیدی از دوره خود ارایه می‌دهد و به نیروهای اصلی كه هر دوره را شكل داده‌اند، می‌پردازد.
هر چند كه این كتاب یك خوانش سریع است، اما به هیچ‌وجه خالی از فایده نیست. كسانی كه به دنبال بهبود درك خود از جنگ هستند، نباید از این كتاب سرسری بگذرند؛ زیرا نویسنده توانسته است مهارت خود را به كار گیرد و اثری بنویسد كه هم مفید است و هم آسان‌خوان. تركیب پنج هزار سال تاریخ جنگ در یك روایت خواندنی و آگاهانه كه برای هر انسانی در هر كشوری سودمند است، نیازمندِ مهارتِ نویسندگی، استدلال و عمق دانش است.
روزنامه‌نگار
لینک مطلب : https://www.etemadnewspaper.ir/fa/main/detail/232869